Sabri Günaydın /Elektrik Mühendisi & Danışman

Işık; bilgidir, güvenliktir, konfordur, sağlıktır. Işık kazançtır, ışık renktir; kısacası ışık hayattır.

Sabri Bey sizi tanıyarak başlayabilir miyiz? İş hayatınız nasıl başladı?

1957 Edirne doğumluyum. 1979 yılında Ankara D.M.M.A.(Gazi Üniversitesi) Mühendislik Fakültesi Elektrik Bölümü’nden mezun oldum ve meslek hayatıma İstanbul Çorap Sanayii’nde Elektrik Kısım Şef Yardımcısı olarak başladım. Sonrasında ise Trakya Üniversitesi, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Çırağan Sarayı, Zincirlikuyu Tatlıcı İş Merkezi, Polat Rönesans Oteli, Dolmabahçe Süzer Binası, Esbank/SYKB Genel Müdürlük Binası, Show TV Genel Müdürlük Binası, Egebank Genel Müdürlüğü gibi binaların yapımında Elektrik Şefi olarak görev aldım.

Daha sonra 18 yıl HB Teknik Elektrik Mühendisliği Proje ve Danışmanlık şirketinde danışmanlık ve kontrollük hizmetleri, eğitim, teknik şartnameler, yeni ürünlerin/ cihazların, sistemlerin incelenmesi ve teknik değerlendirilmesi  vb. konularda çalışma yaşamımı sürdürdüm.  2018 Ekim ayından itibaren   çalışma hayatına  serbest müşavir mühendis olarak devam etmektedir.

TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, The Institution of Electrical Engineers (IEE-IET /İngiltere) üyesi, Elektrik Tesisat Mühendisler Derneği (ETMD) Kurucu Üyesi, Türkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı (TÜYAK) ve Türk Tesisat Mühendisleri Derneği (TTMD) fahri üyesiyim. Bunun yanı sıra “Elektrik Tesisat Portalı”nın da kurucusuyum. Yaklaşık 2,5 yıl önce kurduğum bu portal ile sektörü teknik olarak bilgilendirmeyi amaçlıyorum. 

“Aydınlatma” meslek yaşamımın ilk günlerinden bu yana ilgi alanlarımın başında geliyor.

Işığın hayatımızdaki önemi sizce nedir?

Işık aslında her şey. Işık; bilgidir, güvenliktir, konfordur, sağlıktır. Işık kazançtır, ışık renktir; kısacası ışık hayattır, yolumuzu aydınlatıyor.

Aydınlatmanın dünü bugünü desek bize bir karşılaştırma yapar mısınız?

LED modül ışık verimi :  254 lm/w Nisan 2012  (laboratuvar koşulları), Teorik olarak  şu anda en fazla 320 lm/W

Aydınlatma tasarımı yaparken sizce nelere dikkat edilmeli?

Bu konu çok önemli. Öncelikle aydınlatma tasarımı konularında uzmanlaşmış, eğitimli aydınlatma tasarımcıları tarafından yapılmalıdır.

Aydınlatma tasarımlarının amacı; görsel konfor göz önüne alınarak aydınlatma sistemlerinin performansını yükseltmek, aydınlatma enerjisinin tüketimini ve aydınlatma sisteminin bileşenlerinin çevreye olan etkilerini azaltmak olmalıdır. Doğal ışıktan olabildiğince yararlanarak tasarım yapılmalıdır. Aydınlatma armatürlerinin seçiminde işlevselliğine, verimine dikkat edilmeli ve ilgili standartlara sahip ürünler seçilmelidir.

Görsel konforun yanı sıra göz sağlığına dikkat edilmelidir.

Aydınlatma sistemlerinin  tasarımında bakımın en önemli faktörlerden biri olduğu göz önüne alınarak tasarım yapılmalıdır. Atıkların azaltılması, çevre kirliliğinin engellenmesi amacıyla çevre duyarlılığına sahip ürünler seçilmelidir. Işık kirliliğine dikkat edilmelidir. Daha az enerji tüketimi için aydınlatma kontrol sistemleri en uygun şekilde seçilmeli, aydınlatma senaryoları hazırlanmalıdır. Ayrıca tasarım standartları doğrultusunda tasarımlar gerçekleştirilmelidir.

İç aydınlatma tasarımının, sanatsal mimari değeri olan kentsel öğelerin aydınlatmalarında uzman mimarların etkin rol almaları gerekir.

Tüneller, hava meydanları gibi daha çok teknik ağırlıktaki konularda teknik uzmanların görev alması gerekir. Aslında aydınlatma tasarımında; işveren ,mimar, iç mimar , peyzaj mimarı, dekoratör, aydınlatma tasarımcısı  ve elektrik mühendisinin koordineli olarak çalışması gerekir, bunu ayıramayız.

Türkiye’de aydınlatma, aydınlatma  tasarımı ile ilgili standartların yeterli olduğunu,  uygulamada standartların gereğinin  yerine getirildiğini  düşünüyor musunuz?

Ülkemizde tüm standartlar Türk Standardları Enstitüsü (TSE)  tarafından Avrupa’daki standartlara paralel olarak yayımlanmaya devam etmektedir.

Tasarım Standartları:
EN12464-1, EN 12464-2,EN 12193, EN 13201, EN 1838

Ürün Standartları:
EN 60598 Serisi standartlar

Ölçüm Standartları:
EN 13032 Serisi standartlar,
Işık ve aydınlatma - Lambaların ve armatürlerin fotometrik verilerinin ölçülmesi ve sunumu

Performans Standartları:
EN 13201 Serisi standartlar
EN 15193-1:2017

Binaların Enerji Performansı-Aydınlatma için enerji gereklilikleri-Şartname
CEN/TR EN 15193-2:2017

Elektriksel güvenlik standartları
Elektromanyetik uyumluluk standartları
Fotobiyolojik güvenlik standartları
Performans standartları
Elektrik tesisat standartları

Eylül 2017 itibarıyla lamba, duy, akvaryum, havuz, yere gömme armatürler ..  gibi toplamda 502 standart bulunmaktadır. 81 adet standardın çalışması da devam etmektedir. Sektör bu standartları yıllardır kullanıyor. Tasarım standartlarında eskiden sorun yaşıyorduk, şimdi bir problemimiz yok. Bu anlamda tabii ki performans standartları önemli.

Aydınlatmada estetik mi  işlevsellik  mi ön planda olmalı?

Aslında tasarım yapılırken ikisi birlikte düşünülmeli. Tabii ki öncelikle işlevsellik ön planda  olacak; güvenlik aydınlatması, acil aydınlatma açısından baktığımızda burada estetik ön planda olmalı diyebilir miyiz? Yol aydınlatmasında işlevsellik  deriz, keza tünel aydınlatması yine önce işlevsellik.

Bir mağazada hedef ürün satmaktır, dolayısıyla doğru ürünü doğru renklerde göstermek gerekir. Kahverengi diye aldığınız bir çanta mağazanın dışına çıktığınızda farklı renkte görünmemelidir. Yani mağaza aydınlatmasında renksel geri verim  en önemli konulardan biridir. Bu nedenle mağaza aydınlatmasında işlevsellik öne çıkıyor.

Hastane aydınlatması, Tiyatro sahne aydınlatma, müze aydınlatma,  TV stüdyo aydınlatması  spor aydınlatma, pist aydınlatma, otomotiv boya bölümü..vb. bir çok alanda   işlevsellik öne çıkıyor.

Ancak bütün bu alanlarda estetikle birleştirmek olmazsa olmazımız. Tasarım yaparken nelere dikkat etmek gerekir diyorsak, hep beraber çalışmalıyız. Tabii ki başta şekli mimar verecek.

Görsel konfor, iç mimar ve tabii ki işverenin tercihi ile şekilleniyor.

En önemli konulardan biri enerji performansı, dolayısıyla işin işlevsellik tarafı, enerji performansı tarafı, ürünlerin teknik  nitelikleri/teknik şartnameleri,  aydınlatma sisteminin elektrik tesisatı konuları  bizim işimiz.

Aydınlatma tasarımında görsel konfor, işlevsellik, enerji performansı, bunların tümü birlikte değerlendirilmelidir.

Led teknolojisini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Lamba ve armatürlerin geliştirilmesi  alanındaki çalışmalar; gelişen teknolojileri, yeni optik sistemleri, yeni malzemeleri, en uygun fiyat koşullarını ve giderek artan çevre koruma şartlarını ve enerji verimliliğini gözeten son derece dinamik bir çizgiye ulaştı.

Hiç unutmuyorum, 6 yıl önce Frankurt’ta fuara gittiğimde kuyumcu dükkanı gibi küçük küçük merceklerden oluşan bir stand vardı. Adam sadece o işle uğraşıyordu. Şimdi durum farklı mercekte istediğimiz tasarımı yapabiliyoruz. Yazılımlar sayesinde her türlü mercek tasarımını ve üretimini yapabiliyoruz. Yeterli teknik malzemeler var.

Baktığımızda bunun altında akıllı aydınlatma, akıllı şehirler bağlantılı aydınlatmalar, tanımsal aydınlatma sistemleri, insan odaklı aydınlatma sistemleri gibi o kadar çok konu ve o kadar çok başlık var ki. Perakende aydınlatmaya baktığımızda, süpermarketlerde ürün bulabiliyorsunuz; bir süpermarket uygulaması sayesinde akıllı telefonu kamerasıyla ürünü bulabiliyorsunuz. Li-fi uygulamalarını da biliyorsunuz. En çok dolaştığınız reyonlardasınız ve size promosyon bilgisi geliyor. Hiçbir şey alma fikriniz yoksa bile indirim nedeniyle birçok şey alıp çıkıyorsunuz.

Uygulamayı yüklediğinizde nereye gitmek istiyorsanız sizi aydınlatmalar ile yönlendirebiliyor. Akıllı aydınlatma promosyon sunabiliyor. Henüz bu akıllı sistemler Türkiye’ ye yeni gelmeye başladı, ancak gereken ilgiyi gördüğünü söyleyemem. Bu sistemler kullanılmaya başlansa hızla yayılacak ve kullanımı artacak Düşünün mağazada müşterilerin hangi reyonda olduğunu izleyebiliyorsunuz ve müşteriye bulunduğu standın önünde indirimler , promasyonlar gönderebiliyorsunuz.

Sağlık sektörüne  baktığımızda… EKG ve ultrason cihazlarında, ekipmanlardaki armatürlere gömülü sensörler aracılığı ile izini sürülebiliyor, böylece zaman kaybının önüne geçebiliyorsunuz.  Cihazın nerede olduğu aydınlatmaya bağlı olduğu için ambulans hizmetleri ve hastaların gerçek zamanlı yoğunlukları dışında olası sorunlar, hastalara mesaj olarak gönderiliyor. Bakım evlerinde yaşlıların düşmesi veya hareketsiz kaldığı durumda yetkili personele bilgilendirme yapılabiliyor.

1.000  yataklı bir hastanede şantiye şefiydim, o zaman yön bulmak önemli bir problemdi.

Hastanede yönlendirme için özel olarak çalışmalar yapılırdı. Günümüzde modern hastanelerde konum izleme özelliğine sahip aydınlatma armatürleri üzerinden haberleşerek yön bulmakta mümkün olabilir Hastanelerde bazı pahalı hastane malzemeleri çalınabiliyor ancak akıllı etiketler sayesinde ürünler yerinden oynatıldıklarında aydınlatma armatüründen mesaj gidebilir. Bu, teknolojinin gelişmesi ile alakalı bir durum.

Ofislere bakacak olursak… Artık akıllı aydınlatmalar ile binalarda hangi bölümlerin daha çok ya da daha az kullanıldığı tespit edilerek tasarruf yapılabiliyor. Yıllar önce aydınlatmanın buraya geleceği düşünülmüyordu ancak tüm bunlar günümüzde LED teknolojinin gelişmesi ile uygulanabiliyor.

Aydınlatma tasarımları ve uygulamaları ile ilgili özellikle belirtmek istediğiniz başka bir nokta var mı?

• Tasarım ve teknik şartnamelerin güncel standartlar doğrultusunda hazırlanması,
• İhale öncesi teklif aşaması şartname teknik uygunluk kontrolü,
• Aydınlatma armatürleri eğer yüklenici kapsamında ise; tasarım, şartname, keşif doğrultusunda malzeme onayı ve sonrasında satın alma,
• Aydınlatma armatürleri işveren tarafından satın alınıyorsa; tasarım, şartname, keşif doğrultusunda malzeme onayı ve sonrasında satın alma,
• Aydınlatma armatürleri ve sisteminin, elektrik tesisatının uygunluğunun kontrolü,
• Test/doğrulama ve devreye alma,
• Sürekli güncellenen LED, LED aydınlatma armatürü standartları, öncelikle can ve mal güvenliği, verimlilik ile ilgili temel gerekleri içerir. Tasarım, teknik şartname, aydınlatma armatürü seçimi, montaj, test-devreye alma, işletme ve bakım, güncel standartlar doğrultusunda gerçekleştirilmelidir.

Albert Einstein, “Karanlık diye bir şey yoktur, karanlık ışığın yokluğudur.” demiş. İçinde olmaktan mutluluk duyduğum aydınlatma sektörümüze sevgi ve saygılarımla.